Oezbekistan & Kirgizië: mozaïekenpracht, vallende sterren en een hemelsbrede glimlach achterna

Onze gastauteur Eline ging op Joker-groepsreis naar Oezbekistan en Kirgizië. Ze werd betoverd door de pure pracht en mystiek van beide landen, die ze elk op een heel aparte manier ervaarde. Lees er alles over in haar blogpost. 👇

Hoe dat voelt? Vertrekken op groepsreis met Joker? Verdomd spannend. Het soort rollercoaster-in-mijn-maag-spannend. De bestemmingen Oezbekistan & Kirgizië leverden me dan ook regelmatig een verbaasde “Wáár ga jij heen?” op vanop het thuisfront. Laat dat nu net één van de charmes zijn, want after all “Joker verlegt je grenzen”. En dus was het van weg-met-die-comfortzone, al levert dat dus ook voor een wannabe wereldreiziger een portie gezonde zenuwen op over het wat, waar & wie van dit alles.

Ik kon eerder al Mexico, Bolivia & New York ontdekken met Joker: het groepsreizenconcept is me dus niet onbekend. Die eerdere ervaring leert dat de eerste uren op de luchthaven vaak een beetje aftasten worden. Al kom je met een vrolijke “Hallo! Hier ben ik!” gevolgd door een hartelijke glimlach ook al ver. Laat me dan ook toe twijfelaars gerust te stellen. Het heeft me amper de afstand Brussel-Istanbul gekost (en misschien een paar swingende hits in de hoofdtelefoon) alvorens ik met tranen in de ogen van het lachen alle ongerustheid achterwege liet. Ijs breken? What you talk about? Ik zat half dansend in mijn vliegtuigstoel richting Tasjkent, mindset richting “kom maar op!”. Ik geef de controle geheel uit handen en zie wel wat er komt. Iets wat een hele prestatie is voor een mini controlefreak. You ready?

Eerste stop op deze veelbelovende trip is hoofdstad Tasjkent, de ideale toegangspoort tot het onbekende Oezbekistan. Grootstad in alle betekenissen van het woord en verbazend modern. Lichtelijk westers zelfs, wat een eventuele cultuurschok perfect weet te counteren.

Tasjkent toont de eerste indrukwekkende moskeeën met wondermooie azuurblauwe koepels en behorende madrasas (ofte Koranscholen). Om van de overvloed aan glinsterende mozaïekenpracht nog maar te zwijgen. Zonlicht doet de verscheidenheid aan kleurschakeringen alle recht aan en uit mijn mond klinkt vanaf dag één alleen maar: “oh, waw.”

Wat opvalt bij aankomst is de massa witte Chevrolets, wat ongetwijfeld te maken heeft met de twee Oezbeekse Chevvy-fabrieken. Brede avenues en gebouwen die volledig voldoen aan het communistische keurslijf verraden bovendien een herinnering aan vervlogen Russische invloeden. In ’66 werd de stad getroffen door een aardbeving wat de stad herschiep tot een wit blad voor de Russische bezetter. Ook vandaag blijft de stad een Sovjet-modelstad. Metrostations werden omgetoverd tot echte kunstparels en dragen de verwijzingen naar father Russia onvermijdelijk in zich, zo vertelt het standbeeld bovenop metrostation Kosmonavtlar de triomf van kosmonaut Gagarin. Groepslid Irene, op tijd en stond Leuvense stadsgids aan het thuisfront, ontpopt zich tot de ideale verhalenverteller en neemt de nieuw samengestelde groep zonder veel moeite mee op sleeptouw. Moet gezegd dat Tasjkent ook bijzonder groen aanvoelt dankzij de verscheidenheid aan parken en sierlijke watervallen. Iets wat ik aanvankelijk niet verwachtte. “Goed, zo wordt het dus”, denkt mijn verbaasde hoofd. Fleurig, leert de lokale klederdracht en de veelheid aan tegelkunst. Geurig, leert een bezoek aan de bazaar waar stalkraampjes met allerlei specerij zich naast elkaar lijken te verdringen.

Joker Avontuur, de groepsreisvariant geschikt voor leeftijden vanaf achttien tot negenennegentig jaar, hanteert wel vaker een iets steviger tempo. Meteen vroeg uit de veren dus om deze ontdekkingsreis verder te zetten. On the road to Khiva, langs de woestijnkastelen van Toprak Kala en Ayaz Kala. Een ontzagwekkende toegangspoort naar de woestijn kondigt een veelbelovend spektakel aan. Saddle up for the desert, weerklinkt het en spontaan duiken er beelden van meterslange Karavan Sarai op in mijn verbeelding. Iets wat me op deze reis wel vaker zal overkomen.

De vervlogen zandforten die zich schuilhouden in het desolate landschap van de Kyzylkum-woestijn, fungeren als stille getuigen van het verloren imperium van de Khorezm. In 2005 werden de forten bovendien erkend als Unesco-werelderfgoed, wat een bezoek aan deze ruïnes absoluut de moeite waard maakt.

De beroemde Kala’s deden eeuwen geleden dienst als epicentrum van waaruit de Khorezm-heersers de regio die fungeerde als belangrijke tussenstop op de tot de verbeelding sprekende zijderoute konden beschermen en controleren. Helaas waren ook deze forten niet beschermd tegen de overmacht van die andere klinkende naam Genghis Khan. Na de Mongoolse verovering werden de woestijnkastelen verlaten, wat de forten op vandaag een bijna spookachtige indruk geeft.

Tijdens ons bezoek, inclusief een allereerste stevig klimmetje, lijkt het zeer regelmatig alsof ik op de maan of op Mars ben aanbeland, tot een voorbijsloffende kameel me opnieuw naar de realiteit weet te katapulteren en plots een yurtkamp aan de horizon opdoemt. Binnenin de yurt prijkt de meest bonte kleurenverzameling die ik ooit heb gezien en al snel worden ons allerlei plaatselijke lekkernijen voorgeschoteld. We nemen, zoals het hoort, plaats op de grond en in kleermakerszit. Na even zoeken naar een comfortabele houding volgt een smakelijke kennismaking met de Oezbeekse keuken.

Bij aankomst in Khiva weerklinkt nog net niet de soundtrack van Arabian Nights. De kleine stadskern doet wat middeleeuws aan en ik verwacht alvast om achter elke hoek tegen Aladdin en Abu op te botsen. Niet te verwonderen wanneer je de hoeveelheid fleurige tapijten die het straatbeeld telt mee in beraad neemt, inclusief een hoogsteigen ‘Magic Carpet Gallery’. Karavan sarai sloegen hier vaak hun tenten op tussen de meest indrukwekkende minaretten en duizenden mozaïeken die lijken te vechten om de allermooiste te zijn. Een imposante stadsomwalling deed vroeger eveneens goed zijn best om mogelijke indringers af te schrikken, al dienen bijhorende huiverende legendes even goed dat doel. Wat dacht je bijvoorbeeld van de straf om naakt in een zak met katten te worden gedropt?

Als reiziger met een zwak voor alles wat met mooie lichtjes, muziek of gezelligheid te maken heeft, weet Khiva in no time mijn hart te veroveren. Charme en oosterse magie zweven er moeiteloos doorheen de straten, al moet je er intussen ook de veelheid aan souvenirstalletjes bijnemen. Blikvanger van dienst is de Kalta Minor-minaret die, vergeef me de vergelijking, iets weg lijkt te hebben van de koeltorens van Doel. De minaret moest zo’n zeventig meter hoog worden. Helaas werd de opdrachtgever Mohammed Amin vermoord vooraleer diens paradepaardje werd afgewerkt, wat vandaag dus resulteert in de vlakke minaret die dé landmark vormt van Khiva.

Een nachttrein met ware Harry Potter-allures brengt ons naar Buchara. De rit leidt vlak doorheen de woestijn wat op tijd en stond surreële taferelen oplevert. Wanneer bij het vallen van de nacht vanop de gang plots een enthousiaste ‘Eline! Dit moet je ook zien, jij gaat dit ook fantastisch vinden’ weerklinkt, haast ik me gezwind naar het vensterraam. Aan de horizon prijkt een gigantische volle maan die lijkt te vergaan in het woestijnlandschap. En of ik het fantastisch vond. Ook de groepssfeer gaat er na zo’n ritje in een nachtcoupé trouwens enkel maar op vooruit. Denk gerust aan menig lachsalvo’s wanneer een van de groepsleden zich, de ene al eleganter dan de ander, op of van het bovenste bed tracht te hijsen. Personal space? Die geven we dan ook maar stilaan op.

Waar Tashkent & Khiva bol staan van de soms gereconstrueerde mozaïeken, is dat in Buchara iets minder het geval. De stad wordt daarom vaak omschreven als ‘beautiful lady without make-up’. Buchara is een van de best bewaarde steden. Veel van de aanwezige gebouwen zijn er meer dan tweeduizend jaar oud, wat resulteert in een iets soberdere aankleding her en der. Toch prijken ook hier genoeg kleurrijke motiefjes langs de muren, bijvoorbeeld aan het voorportaal voor de moskee, dat werd aanzien als de poort naar het paradijs. Aan sfeer geen gebrek dankzij de levendige bazaar waar handgemaakte tapijten, plaatselijke thee en zijden sjaals je om de oren lijken te vliegen. Duik gerust onder in de wirwar van straatjes en aanschouw de kunst, in de vorm van het ongelooflijke gedul, waarmee boekenhouders, gegraveerde messen, miniatuurschilderijen of keramiek worden omgetoverd tot echte verzamelitems.

Ook de immer enthousiaste bevolking draagt bij tot mijn permanente glimlach tijdens deze trip. Bij een bezoek aan de plaatselijke moskee kijken de aanwezigen toch wat vreemd op wanneer onze twaalfkoppige bende komt binnendrentelen. Camera’s worden lustig bovengehaald om die vreemde blanken vast te leggen. Ik heb dan mijn internationaal modellendebuut in Oezbekistan gemaakt zeker? Mijn lachspieren doen alvast nog steeds pijn van de onverwachte toestroom aan Oezbeekse dames die vol enthousiasme mee poseerden op de groepsfoto.

Finale aanraders in Buchara zijn een smakelijk kopje thee in een ‘oriental teahouse’ naast de waterpartij te midden van het hoofdplein, een bezoek aan een authentieke hammam (dat van die grenzen, weet je wel?) of de plaatselijke variant van ‘plov’ proeven: een gerecht dat hoofdzakelijk bestaat uit wat groenten, rijst en vlees. Opgelet, wortels zeker fijn genoeg snijden: deze halve hobbykok werd tijdens de kookworkshop alvast streng toegesproken in de trend van ‘C’est trop large, mademoiselle’, waarop ik met alle mogelijke concentratie dan toch maar beter trachtte te doen. Het eindresultaat smaakte er evenwel niet minder om.

Na Tasjkent, Khiva & Buchara is het vervolgens de hoogste tijd voor die andere Oezbeekse parel: Samarkand, met als grootste trekpleister het ontzagwekkende Registan en diens talloze madrasas. Dichters smeten met menig superlatieven als het op de beschrijving van deze stad aankwam: spiegel van de wereld, parel van het oosten of tuin van de ziel. Unesco gaf de stad begin 20e eeuw bovendien de titel ‘kruispunt van culturen’. Genoeg te zien dus.

Hemelsblauwe motieven in allerlei vormen langsheen elke muur, gouden koepelplafonds of het meest verfijnde ambachtelijke houtwerk. Ik kwam er regelmatig ogen te kort, te meer toen er na de interessante stadswandeling een lichtspektakel bleek te zijn dat Registan in al zijn majestueuze facetten belichtte. Bijzonder aan Samarkand is bovendien de aanwezigheid van een Joodse wijk. De wijk is tegenwoordig zeer dunbevolkt, slechts een drietal families nemen er op vandaag hun intrek, maar een bezoek aan de plaatselijke synagoge loont nog steeds de moeite.

De eerste week in Oezbekistan samenvatten is allesbehalve een simpele opdracht. Als het dan toch moet, denk ik richting termen zoals ‘culturele overvloed’, ‘mozaïekenpracht’ en vooral heel veel indrukken. Oezbekistan blijkt veelal onterecht onbekend en vormt de poort naar het inspirerende centraal Azië. België en alles wat bekend terrein is lijkt zo stilaan iets uit een andere dimensie te worden en alle zintuigen worden weer op scherp gesteld. Blik & horizon worden beetje bij beetje verruimd: reizen het doet wat met een mens.