Greet reist naar Turkmenistan, kruispunt der beschavingen

Greet reisde naar Turkmenistan en vertelt over slapen in de woestijn, de surreeële stad Ashgabat en het ontdekken van een gesloten land, dat toch minder gesloten blijkt dan gedacht. Bij Joker is Greet onze duurzaamheidscoördinator. Ze werkt er dagelijks aan om onze (manier van) reizen steeds duurzamer te maken, maar daarnaast ontdekt ze zelf ook gewoon graag de wereld!

Greet: “Turkmenistan stond al lang hoog op mijn bucketlist. De ongelooflijke verhalen over presidenten met hoogheidswaanzin, het Sovjetverleden, de grootste witmarmeren stad ter wereld, de immense archeologische sites en daartussen de ongerepte woestijn met de Darvaza-krater spreken allemaal tot de verbeelding.”

Turkmenistan is een vrij onbekende bestemming. Het land is vrij gesloten en je kan het enkel onder begeleiding van een lokale gids bezoeken, die zich aan enkele regels moet houden. Daarom kiezen Greet en haar man ervoor om mee te gaan met een groepsreis van Intrepid Travel, van Tashkent (Uzbekistan) naar Ashgabat (Turkmenistan). Hun eerste groepsreis als koppel.

Greet combineerde de groepsreis naar Turkmenistan met een zelf georganiseerde rondreis in Uzbekistan. Dat kan perfect, want bij een reis met Intrepid Travel boek je je vliegtickets apart. Greet: “Uzbekistan is goed te bereizen. We nemen verschillende lange-afstandstreinen tussen de grote steden zoals Tashkent, Samarkand, Bucchara, Urgench (vlakbij Khiva). Deze kan je, net als hotels en guesthouses, gewoon online boeken. Van de geïsoleerdheid van Uzbekistan tot enkele jaren terug, is nu weinig meer te merken. In de prachtige steden langs de zijderoute genieten we van eeuwenoude cultuur en architectuur, zoals prachtige medressas (koranscholen), begraafplaatsen en moskeeën;  allemaal overvloedig bezet met alle tinten blauwe majolica-tegels.”

“We ontmoeten onze medereizigers in Tashkent, de hoofdstad van Uzbekistan. Zij blijken allemaal deze reis te combineren met andere reizen van Intrepid Travel in de regio,” vertelt Greet. “In Tashkent bezoeken we een heleboel bezienswaardigheden maar wat mij het meest bijblijft is de architectuur uit het Sovjet tijdperk zowel boven als onder de grond. De prachtige metrostations zijn een must see en bovendien is de metro een gemakkelijk en spotgoedkoop vervoermiddel in de stad.”

Greet: “Onze groep bestaat uit 9 personen met een zeer internationale en bereisde achtergrond: 2 koppels uit België (wij) en Australië, een Nederlandse globetrotter die in Australië woont, een Engelse professor die in de VS woont, een Duitser die voor een lange periode de wereld rondreist en twee broers die op verschillende continenten wonen en elk jaar samen een reis maken met Intrepid Travel. We zijn een ouder gezelschap, wat wellicht met de niet-evidente bestemming en de wat hogere prijs te maken heeft.”

“Na ons bezoek aan Tashkent nemen we het vliegtuig naar Khiva. Vanaf 2024 wordt dit traject gelukkig op een duurzamere manier gedaan: met de nachttrein. Khiva is een volledig omwalde stad en voelt erg intiem. Elke zijderoutestad in Uzbekistan is anders, en ik krijg er maar niet genoeg van."

Toch is het tijd om afscheid te nemen, want we steken in Khodjeyli de grens over naar Turkmenistan. Nadat we Uzbekistan verlaten is het een heel eind stappen door niemandsland. Als je geluk hebt, is er wel een bus die het traject op en af rijdt.”

Turkmenistan is een vrij gesloten land, dat je enkel kan bezoeken onder begeleiding van een gids. Er reizen slechts heel weinig mensen naar dit land. Tijdens de corona-pandemie sloot Turkmenistan volledig zijn grenzen en opende die pas terug in 2023. Het verkrijgen van een visum is een hele procedure die wel wat tijd in beslag neemt. Gelukkig bezorgt Intrepid je alle documenten, en zorgt voor de afhandeling ervan.

Greet vertelt: “Er is nog een verplichte coronatest die op voorhand toch wel voor enige stress zorgt. De test blijkt echter meer een reden tot het innen van 40 USD dan medische bezorgdheid. De wisser wordt amper in je neus gestoken en als ons groepje is langs geweest bij de dokter worden de tests zonder te bekijken in de prullenmand geschoven. Daarna is het urenlang wachten. Gelukkig is onze Turkmeense gids hier toegelaten om zich over het verwerven van het visum te ontfermen. Die dag zijn we met drie groepen en heleboel (zaken)reizigers uit buurlanden. De administratie kan het nauwelijks aan, je merkt dat ze dit niet gewoon zijn. Ik wil niet weten in hoeveel boeken onze gegevens met de hand zijn overgeschreven…”

“Na enkele uren klinkt er gejuich: iedereen van onze groep heeft een visum. En dan wacht ons nog de douane. Hier hebben we vreselijke verhalen over gelezen. Bagage die binnenste buiten wordt gedraaid, vragen over allerhande voorwerpen, urenlang wachten. Maar na een heel vriendelijk over en weer van ‘ How are you? Fine, thank you, and you? Nothing to declare? No, nothing to declare’ zijn we er op één minuut met z’n allen doorheen. Heel verbaasd en welgemutst beginnen we aan onze reis door dit ‘gesloten’ land."

"We vallen van de ene verbazing in de andere. Op de radio klinkt er Amerikaanse popmuziek. Is dit niet verboden? Onze gids Ali heeft in Istanbul gestudeerd en spreekt perfect ‘Amerikaans’, geleerd via het internet. Hij is heel open.

We moeten ons wel aan enkele regels houden. Zo is het verboden om politieagenten – en zo zijn er héél veel in de stad en langs de weg – of het presidentieel paleis te fotograferen. Onze gids is verantwoordelijk voor al ons doen en laten. We stellen vast dat dit land veel minder gesloten is dan we hadden gedacht. De mensen zijn gastvrij en ook trots. Maar wat ze écht denken is moeilijk te achterhalen.”

“We maken onmiddellijk kennis met de uitgestrektheid en het desolate karakter van het land”, vertelt Greet. “Turkmenistan is 16 keer groter dan België, maar dunbevolkt. 80% van de oppervlakte bestaat uit de Karakumwoestijn. Daar vind je de Darvaza-krater, de naam betekent ‘poort naar de hel’. Deze gaskrater is ontstaan bij boringen in 1971. Omdat er veel methaan uit kwam, hebben ze die in brand gestoken met het idee dat die na enkele weken wel automatisch zou doven. De krater brandt nu nog steeds, minder intens maar nog steeds indrukwekkend in het donker. We slapen in grote yurts in de woestijn op een 200 meter van de krater. Indrukwekkend!”  

Voordat we de hoofdstad Ashgabat binnenrijden, veranderen we van transport. Er mogen enkel proper gewassen witte wagens de stad in. Aan alle invalswegen vind je daarom carwashes. Ashgabat is de grootste witte stad ter wereld. Honderden flatgebouwen en grootse monumenten in witte marmeren gevelsteen en gouden standbeelden zijn een symbool voor de welvarendheid van het land. Het is een impressionante stad vol met superlatieven. Het grootste overdekte reuzenrad - dat speciaal voor ons in werking wordt gesteld-, het grootste handgeweven tapijt, één van de grootste moskeeën van Centraal-Azië, een gigantisch monument van de neutraliteit, het onafhankelijkheidsmonument omringd met gouden standbeelden, …”

Turkmenistan is na de val van de Sovjetunie in 1991 onafhankelijk geworden. De twee opeenvolgende presidenten waren heel excentriek, autoritair en cultiveerden een gigantische persoonlijkheidscultus. De eerste president, hij noemde zichzelf Turkmenbashi, vader van alle Turkmenen, regeerde tot aan zijn dood in 2006. Zijn beeltenis was overal te zien met als summum een gigantisch gouden standbeeld van zichzelf dat meedraaide met de zon. Hij hernoemde de dagen en maanden naar familieleden. Hij schreef het boek ‘Ruhnama’, propaganda voor zijn autoritair beleid en persoonlijkheidscultus, en verplichtte lectuur in scholen en op het werk. Zijn opvolger draaide veel van deze zaken terug maar was zelf ook excentriek. Zijn passie voor paarden vind je overal terug. De tweede president leeft nog, maar is in alle stilte in 2022 opgevolgd door zijn zoon. Over de laatste president zijn er (nog) geen excentrieke verhalen.

“De witte stad geeft een lege indruk, er zijn weinig mensen op straat”, vertelt Greet.” Ze nodigt niet uit voor een wandeling omdat de afstanden groot zijn en de temperaturen hoog. Elke nacht worden de belangrijkste gebouwen verlicht. De snoepjeskleuren wisselen elkaar af en dat creëert een heel speciale sfeer. Een surrealistisch gevoel.”

“ We slapen hier en later tijdens de reis in vier en vijfsterrenhotels. Maar de service en de kwaliteit van het ontbijt zijn meestal in Sovjetstijl. Uit eten in de grote steden doen we ofwel in één van de grote shoppingcentra met internationale restaurants, ofwel in een restaurant/feestzaal waar de muziek heel luid staat terwijl je eet en waar kinderen en vrouwen zich op de dansvloer begeven en heel minimaal bewegen. Voor ons een heel bizarre manier om te dineren.”

“Er is een groot contrast tussen het ‘witte’ gedeelte en het ‘sovjet’ gedeelte van Ashgabat. Het laatste bestaat uit appartementen gebouwd uit betonblokken van een 5-tal verdiepen hoog, geplaatst rond vierkante pleinen in de typische Russische stijl. Elk plein heeft zijn speeltuin vol kinderen. Er wordt druk gewinkeld in de buurtwinkels.”  

“En dan is er nog een gigantisch contrast met de dorpen waar je nog duidelijk de overblijfselen vindt van het nomadische leven in de woestijn. Waar je ziet dat het animisme nog doorleeft in de Islam. En waar op religieuze plaatsen families en vrienden samen komen en samen koken in de gemeenschappelijke keukens. Reizigers worden steevast uitgenodigd om mee te eten.”

“Turkmenistan is een kruispunt geweest van heel veel beschavingen. Daar is nog heel veel van te zien. We bezoeken verschillende eeuwenoude archeologische sites. De immense site van Merv, in de buurt van de stad Mary, is van een ongelooflijke grootsheid en schoonheid en gaat terug tot 400 jaar v.C.  In de 12de eeuw was Merv één van de grootste steden ter wereld en het centrum van wetenschap, cultuur en handel. Hier komt wat kennis van de wereldgeschiedenis goed van pas. Hier passeerden en leefden de Parthen, Sassanieden, Abassieden, Seltsjoeken, Mongolen en ga zo maar door. Dit is beschermd UNESCO werelderfgoed. Ook langs de kant van de weg zijn er nog veel onbeschermde archeologische sites te vinden.  

Kortom, Turkmenistan is een land van een ongelooflijke schoonheid, eeuwenoude archeologische sites, vriendelijke mensen en met een surrealistische hoofdstad.”

Boekentip van Greet: Sovjetistan: een reis door Turkmenistan, Kazachstan, Tadzjikistan, Kirgistan en Oezbekistan uit 2014 van Erika Fatland.

Greet koos ervoor om in internationale groep te reizen met onze partner Intrepid Travel. Ze bieden de reis van Tashkent naar Ashgabat die Greet maakte aan, maar je kan Turkmenistan ook combineren met zijn buurlanden. Je reist in Engelstalige groep en je vliegtickets boek je los, zo kan je de trip net als Greet ook combineren met een zelf georganiseerde reis. Bekijk hier het aanbod van Intrepid Travel > 

Ook met Joker kan je in Nederlandstalige groep Turkmenistan bezoeken, tijdens de combinatiereis Kazachstan, Oezbekistan en Turkmenistan. Ook reizen met je eigen reisgezelschap naar Turkmenistan en Oezbekistan kan. Bekijk hier deze reis, verplicht met privéchauffeur.