Hoe gaan de ViaVia's wereldwijd om met het coronavirus?

Astrid in ViaVia Kigali (Rwanda), Geert in ViaVia Copán (Honduras) en Lobke en Pieter in ViaVia Entebbe (Oeganda): drie ViaVia-uitbaters die elk vanuit hun eigen context en vanop een ander continent de coronacrisis tegemoet gaan. Ze kijken voor ons terug op de woelige periode waarin de wereld in de greep van het coronavirus even stilstond.

Als je terugblikt naar het begin van de coronacrisis, wat waren de eerste zaken waarmee jullie geconfronteerd werden?

Astrid: “Na een korte periode van onzekerheid (met vragen zoals 'gaat het virus ook naar Afrika komen?', 'moeten we al dan niet vertrekken?',...) zijn de laatste stagiairs/toeristen toch op het vliegtuig gestapt. Onze goedgevulde en geliefde ViaVia stroomde helemaal leeg. Ook het luchtruim ging dicht op 20 maart, er mochten geen verplaatsingen meer gemaakt worden. Ook kerken en scholen sloten de deuren.”

Geert: “In Honduras zagen wij de rest van de wereld in lockdown gaan. En dat bracht ook bij ons een bepaalde angst  teweeg. Daarom hebben wij in eerste instantie al in overleg gepleegd met de general manager om misschien toch een paar dagen te sluiten en te kijken waar dit allemaal naartoe zou gaan. We zitten hier ook in de bergen van Honduras, in een klein dorpje. En die informatie komt niet altijd klaar en duidelijk binnen. Op CNN zie je de hele wereld in paniek geraken, en je ziet dan de nationale televisiezenders die deel van die paniek overnemen en niet goed geïnformeerd zijn. Op zo’n moment heeft de regering beslist om het volledige land in lockdown te brengen, en dat betekende voor ons een absolute lockdown zijnde iedereen blijft binnen, en er gold ineens ook een avondklok."

Lobke: "Oeganda bleef lang coronavrij. Door het verontrustend nieuws uit China en Europa kwamen hier al maatregelen (scholen, bars, kerken enz. werden gesloten) nog voor er een probleem ontstond in Oeganda.  Ook de luchthaven voor passagiersvluchten werd gesloten voordat er een bekend geval van corona in het land was. Dit leidde tot een stroom aan toeristen die met de laatste vluchten het land uit wilden en zo was ViaVia nog even druk. Maar daarna viel uiteraard alles stil. Wij sloten de deuren eind maart wanneer er geen vluchten meer vertrokken van of toekwamen op de luchthaven van Entebbe."

Hoe gaan jullie als ViaVia-uitbaters momenteel om met de huidige situatie? 

Astrid: “We wedden op verschillende paarden: We zijn relatief snel op de trein van home delivery gesprongen. We hebben ons aangesloten bij twee online platformen, de menu aangepast en gingen over op minimumbezetting voor de chefs. Daarnaast boden we onderdak aan een gestrande reizigster, organiseerden we een paasontbijt, verhuren we een kamer als stockageruimte en ging onze meubelverkoop nog steeds door zoals voorheen. Sinds half mei is het hotel/restaurant ook terug open en dat doet deugd! We werken nog steeds met een minimale bezetting zijnde één ober, één chef en één huishoudhulp.”

Geert: “Ik moet zeggen dat dit niet mijn eerste crisis is, want in 2009 kregen we in Honduras te maken met een staatsgreep. Dat zorgde ervoor dat de hele toeristische sector ook even op on hold stond. Zo stopte destijds ook de Joker-reizen naar Honduras omwille van de situatie. Het is dus niet de eerste keer dat ik door zulke crisis ga.

Momenteel zitten we al 11 weken in lockdown en mogen we één keer per 14 dagen het huis verlaten. Afhankelijk van het eindnummer van je residentie mag je een dag buitengaan om bv. boodschappen te doen, naar de apotheek of de bank te gaan. Verder probeer ik zelf elke dag de wetgeving en de publieke informatie te volgen voor een eventuele heropening. Het is wel moeilijk om het bos door de bomen blijven te zien aangezien er dagelijks nieuwe wetten worden gestemd. Honduras kijkt vooral ook naar andere landen en wat zij doen in deze crisissituatie.

Naar mijn mening zijn er twee belangrijke zaken die je moet doen tijdens een crisis. Ten eerste moet je zorgen dat je zaak het fysiek overleeft. Als er honger dreigt in het dorp, maak ik me zorgen over plunderingen. Daarom woon ik al 11 weken fysiek in de ViaVia om het huis fysiek te beschermen. Een tweede punt zal zijn om de ViaVia voor te bereiden naar een nieuwe toekomst. Ik stel me hierbij wel veel vragen: ‘moeten we naar afhaalmaaltijden gaan? Kunnen we nog een ontmoetingsplaats zijn voor reizigers?"

Lobke: "Beslissen om de poort toe te doen was een heel emotioneel moment voor ons. We zagen ons hard werk van de voorbije 3 jaar verdwijnen en we moesten staff naar huis sturen zonder dat we wisten wanneer we ze terug gingen zien. Als werkgever dragen we een grote verantwoordelijkheid voor onze medewerkers gezien hier geen opvangnet bestaat in geval van plotse werkloosheid en dat hield ons wakker.

Maar al snel besloten we die stille weken aan te grijpen als een kans om achterstand aan administratie weg te werken en plannen te maken voor nodige veranderingen. We twijfelden aanvankelijk sterk om de veranderingen ook effectief uit te voeren omdat we niet wisten wanneer de corona crisis terug zou overwaaien en er terug een inkomen zou zijn voor de ViaVia. Na veel overleg namen we de beslissing om toch de keuken, bar en receptie te renoveren omdat dergelijke renovaties ook niet kunnen gebeuren wanneer we veel bezoekers hebben.

Voor de staff zetten we een actie op onder vrienden en familie in België waar we vroegen om een tijdelijke steun zodat we toch een soort basisinkomen konden voorzien voor onze ploeg. We kregen veel positieve reacties en konden voldoende budget inzamelen om ons team gedurende 4 maanden een basisinkomen te garanderen."

Hoe gaat het personeel van de ViaVia om met de huidige situatie?

Astrid: “Tijdens de lockdown zijn we steeds in contact gebleven en hebben we hen steeds goed geïnformeerd over de situatie. Eens ze wisten dat restaurants terug opengingen, stonden ze te springen om terug aan het werk te gaan.”

Geert: “We hebben onmiddellijk al ons personeel op tijdelijke werkloosheid moeten zetten. Er zijn mensen bij die al 20 jaar voor ons werken, dus dat is zeker een grote zorg. We hebben 15 personeelsleden in de ViaVia en die zijn momenteel allen tijdelijk werkloos. Momenteel is er wel één vrouw die mij halftijds helpt in het onderhoud van de ViaVia. Met haar heb ik bijna geen fysiek contact om de verspreiding van het virus te voorkomen. Mijn personeel doet hun best om het virus tegen te gaan, maar tegelijkertijd heerst er ook de angst om elke maand rond te komen en eten te kopen."

Lobke: "Iedereen van het hele team reageerde zeer begripvol toen ViaVia de deuren sloot en ze nog niet wisten dat we een actie zouden opzetten in België. Sommige medewerkers boden hun diensten onbetaald aan en dit gaf ons moed!

Nu zijn ze uiteraard ongelooflijk dankbaar voor de steun die ze kregen uit België en ze hebben zich voor 100% ingezet tijdens de renovaties. Ons bar team ontwikkelde zelf hun nieuwe toog, onze koks verbouwden zelf hun keuken, onze poetsvrouwen stonden paraat om op te kuisen achter de werkers en ons security team ging met schuurmachine en vernis aan de slag."

Hebben jullie specifieke initiatieven op poten gezet? 

Astrid: “We hebben een fundraising georganiseerd om een basisloon van €100 per personeelslid gedurende 3 maanden te kunnen waarborgen. Verder blijven we onze meubelverkoop promoten en hebben we hiervoor een brochure gemaakt. We werken ook samen met een lokale modeontwerper die mondmaskers maakt. Die verkopen we dan.”

Geert: “Wij hebben twee projecten opgestart. En daarvoor hebben we hulp gekregen vanuit België via een crowdfunding-actie. Ten eerste hebben we met dat geld een 700-tal mondmaskers kunnen maken. Ons personeel heeft ons geholpen om deze te maken. Ten tweede leveren wij wekelijks hulppakketten aan al onze personeelsleden. Deze pakketten zijn gevarieerd samengesteld met levensmiddelen zoals voeding en producten voor persoonlijke hygiëne. Een hulppakket per persoon bedraagt rond de 30 dollar. Zo zie je maar wat voor een grote impact een kleine bijdrage vanuit België kan hebben."

Lobke: "Naast de inzameling voor een inkomen voor ons team bestelden we ook 150 mondmaskers bij onze naaister om aan ons personeel en hun families uit te delen."

Hoe kijk je naar de toekomst?

Astrid: “Rwanda heeft heel snel en efficiënt op de situatie gereageerd met als gevolg dat we het aantal besmettingen en overlijdens beperkt bleef. We merken dat de maatregelen stilletjes aan opgeheven worden en dat mensen zich aan de regels blijven houden. We hopen dat de taxi-moto's binnenkort terug mogen rijden en dat het leven meer en meer zijn normale gangetje zal gaan. Ik hoop dat het toerisme ook weer op gang komt in het najaar en dat we snel terug mensen gaan kunnen verwelkomen in onze ViaVia.”

Geert: “Moeilijke vraag voor mij, want we zitten hier in een arm ontwikkelingsland met een enorme staatsschuld en een minimale gezondheidszorg, en dus zie ik de toekomst niet erg rooskleurig tegemoet. Er zal hier weinig tot geen geld zijn om in de toekomst testen te doen, medicatie te geven of de bevolking van vaccins te voorzien.

Ik voorzie enkele grote, economische uitdagingen om Honduras terug op de rails te krijgen. En vooral voor de toeristische sector wordt dit een moeilijk vraagstuk. We zullen veel zaken opnieuw moeten uitvinden en moeten herdenken. Een duurzame vorm van toerisme zal hierbij een hulpmiddel zijn. Ik ben er 100% van overtuigd dat de mensen opnieuw zullen reizen. Alleen zal de de vraag zijn: hoe zal het avontuur in het buitenland eruit gaan zien in de toekomst?”

Lobke: "We besloten op 3 juli om terug de deuren te openen omdat we hopen dat er wat expats uit de hoofdstad in het weekend zullen komen om te relaxen, en inwoners uit Entebbe om iets te drinken of eten in onze nieuwe bar. Toch voelen we ons niet echt hoopvol zolang de luchthaven niet opnieuw kan opengaan. Er is ook nog steeds een avondklok vanaf 19u wat het onmogelijk maakt om avondeten te serveren. We zien alle boekingen gecanceld in de komende maanden en direct uitgesteld worden tot 2021. Het ziet er naar uit dat 2021 wel een topjaar wordt, als deze crisis helemaal onder controle geraakt en blijft!

Als er één ding is dat ik leerde tijdens deze coronacrisis, is het ….

Astrid: "dat we allemaal in dezelfde storm zitten maar niet in dezelfde boot. (en dat mensen in een stevig groot cruiseschip vaak luider roepen dan mensen in wankele sloepen)."

Geert: "dat we niet teveel naar sociale media moeten luisteren. Zowel de bevolking als onze leiders zijn niet gebaat bij de wildgroei aan onjuiste of halve informatie. Ik hoop dan ook dat we leiders krijgen die op een adequate en verantwoorde manier hun volk door zulke crisis kunnen leiden."

Lobke: "dat solidariteit werkt. Dat we een fantastisch team hebben, en dat we over een ongelooflijk solidair netwerk beschikken dat ons project een warm hart toedraagt."

Een positieve noot om te eindigen is …

Astrid: “Aan de schoonheid van Rwanda is gelukkig niets veranderd! Kom zelf maar 's kijken!”

Geert: “voor mij eigenlijk de moeilijkste vraag om te beantwoorden. Laat het ons zo stellen: als derdewereldlanden voorheen al in gigantische problemen zaten op vlak van toerisme, dan zie ik dat er voor Honduras ongelofelijk grote uitdagingen liggen te wachten om terug op een bepaald niveau te geraken. Ik kan dus niet echt positief eindigen, want ik zie alleen maar a heck of a job om in derdewereldlanden om er iets van te maken."

Lobke: "dat ViaVia Entebbe weer helemaal klaar is om iedereen te ontvangen en dat we nog beter gewapend zijn om gasten een topverblijf te geven met heerlijk eten, mooie kamers en prachtige tuin, om partners te betrekken in activiteiten (kunst, muziek, cultuur) en om de schoonheid van Oeganda aan iedereen te tonen met onze reisorganisatie."